Πως εγκαθιστώ προγράμματα στο Debian/Ubuntu/Mint και στις συμβατές διανομές Linux

Παρόλο που το Debian έχει την φήμη του ότι είναι κάπως... δύσκολο, υπάρχει ένας εξαιρετικός λόγος που χρησιμοποιείται ως βάση για πολλές διανομές όπως το Mint και το Ubuntu: έχει εξαίρετα εργαλεία διαχείρισης λογισμικού και εφαρμογών.

Για να δείτε ένα πολύ εύκολο παράδειγμα, ανοίξτε μία κονσόλα/τερματικό σε οποιοδήποτε Linux που βασίζεται στο Debian, και ως root πληκτρολογήστε:

apt install gimp

Αυτή η εντολή θα κατεβάσει ένα "πακέτο" με την τελευταία έκδοση του Gimp που είναι διαθέσιμη από τις "πηγές" (τα αποθετήρια λογισμικού ή repositories) που ορίζονται στο αρχείο /etc/apt/sources.list, θα το εγκαταστήσει και θα το εμφανίσει κάπου στο μενού εκκίνησής σας.  Όλα τα πακέτα λογισμικού στις Debian-based διανομές έχουν κατάληξη .deb και συνήθως αποθηκεύονται στο /var/cache/apt -- αν και στην πραγματικότητα δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσετε ποτέ ξανά το συγκεκριμένο πακέτο του Gimp.

Μπορείτε να σκέφτεστε τα deb πακέτα σαν κάτι αντίστοιχο των installers  (π.χ. setup.exe) των Windows ή του MacOS. Οι συντηρητές των .deb πακέτων όμως τα φτιάχνουν ορίζοντας και μία λίστα από απαιτούμενα πακέτα (dependencies), οπότε το apt θα τα βρει στο αποθετήριο χωρίς να χρειάζεται να ασχοληθείτε εσείς. Δηλαδή αντίθετα με ότι συμβαίνει σε άλλα λειτουργικά συστήματα, η εγκατάσταση μιας εφαρμογής από το διαχειριστή λογισμικού apt σας λύνει τα χέρια μια και δεν χρειάζεται εσείς να ψάχνετε να βρείτε και να εγκαταστήσετε κανένα προαπαιτούμενο. Φυσικά, για όλα αυτά απαιτείται να έχετε συνεχή πρόσβαση στο διαδίκτυο. Αλλά και ποιος δεν έχει Internet σήμερα;

Με το apt, μπορείτε επίσης να κάνετε το αντίστροφο. Δηλαδή να απεγκαταστήσετε εφαρμογές χρησιμοποιώντας την ίδια περίπου μέθοδο:

apt remove gimp

Μάλιστα, το apt θα σας ενημερώσει ακριβώς για το τι σκοπεύει να κάνει - π.χ. θα πει 'θα αναβαθμίσω τρία αρχεία, θα εγκαταστήσω δύο και θα διαγράψω ένα' ρωτώντας σας εάν συμφωνείτε.

Do you want to continue? [Y/N]

Επιλέξτε Y για να συνεχίσετε.  Τα αποθετήρια του Debian, αλλά και του Ubuntu και του Mint, περιέχουν χιλιάδες εφαρμογές οπότε είναι αρκετά πιθανό το ότι θα βρείτε αυτό που ψάχνετε.

Εάν γνωρίζετε τι ψάχνετε αλλά δεν είσαστε σίγουροι για το όνομα του πακέτου ή του προγράμματος, το apt σας επιτρέπει να ψάξετε χρησιμοποιώντας την εντολή apt-cache search. Για παράδειγμα έστω ότι θέλατε να παίξετε ένα παιχνίδι σαν το Civilization του οποίου όμως το όνομα σας διαφεύγει. Ανοίξτε μία κονσόλα, και πληκτρολογήστε:

apt-cache search civilization

Θα δείτε αμέσως μία λίστα με πακέτα, τα οποία έχουν την λέξη 'civilization' στο όνομα τους ή στην περιγραφή - συμπεριλαμβανομένου ενός Freeciv.

dimitris@cube:~$ apt-cache search civilization
0ad - Real-time strategy game of ancient warfare
0ad-data - Real-time strategy game of ancient warfare (data files)
0ad-data-common - Real-time strategy game of ancient warfare (common data files)
0ad-dbg - Real-time strategy game of ancient warfare (debug)
freeciv - Civilization turn based strategy game
freeciv-client-extras - Civilization turn based strategy game (miscellaneous extras)
freeciv-client-gtk - Civilization turn based strategy game (GTK+ client)
freeciv-client-qt - Civilization turn based strategy game (Qt client)
freeciv-client-sdl - Civilization turn based strategy game (SDL client)
freeciv-data - Civilization turn based strategy game (game data)
freeciv-server - Civilization turn based strategy game (server files)
freeciv-sound-standard - Civilization turn based strategy game (standard sound pack)
freecol - open source remake of the old Colonization
gearhead - roguelike mecha role playing game
gearhead-data - data files for gearhead
marsshooter - ridiculous space shooter governed by the laws of gravity
unmass - Extract game archive files

Αν πάλι θέλετε να σιγουρευτείτε, μπορείτε να τρέξετε την εντολή:

apt-cache show freeciv

Θα δείτε μια λεπτομερέστερη περιγραφή της εφαρμογής, στα Αγγλικά. Όταν σιγουρευτείτε πως πρόκειται για αυτό που ψάχνατε, εγκαταστήστε το με apt-get install freeciv και ξεκινήστε το παιχνίδι.

Ενημέρωση εφαρμογών και συστήματος

Η ενημέρωση των εγκατεστημένων προγραμμάτων και εφαρμογών στα Debian-based συστήματα είναι το ίδιο εύκολη όπως και η εγκατάσταση τους. Δίνοντας τις εντολές:

apt update
apt upgrade

Αυτή τη φορά το apt θα εξετάσει το σύστημά σας, θα συγκρίνει τις εκδόσεις των προγραμμάτων και εφαρμογών σας με εκείνες των αποθετηρίων και θα σας προσφέρει την επιλογή αν θέλετε να ενημερώσετε τα πάντα, όσες νεότερες εκδόσεις κι αν έχουν βγει.

Προσοχή: Να τρέχετε πάντα το apt update πριν από την εντολή apt upgrade. Το apt update ουσιαστικά ενημερώνει (ή συγχρονίζει αν προτιμάτε) το σύστημα σας για το ποιες ειναι οι πιο πρόσφατες διαθέσιμες εκδόσεις των εγκατεστημένων προγραμμάτων. Μάλιστα, το apt θα σας ενημερώσει για το πόσες και ποιες εφαρμογές πρόκειται να ενημερωθούν, να προστεθούν ή να διαγραφούν. Καλά διαβάσατε: κάνοντας apt upgrade μπορεί κάποιο (βοηθητικό) πρόγραμμα ή βιβλιοθήκη να διαγραφεί. Αλλά μην ανησυχείτε. Τίποτε δεν πρόκειται να σπάσει. Σε κάθε περίπτωση το apt θα σας δείξει μία λίστα με όλες τις αλλαγές δίνοντας σας την επιλογή να προχωρήσετε ή να σταματήσετε.

Πλήρης αναβάθμιση συστήματος

Μπορείτε εξίσου απλά να χρησιμοποιήσετε το apt για να αναβαθμίσετε ολόκληρο το Debian/Ubuntu/Mint σύστημα σας. Για παράδειγμα, οι χρήστες του Ubuntu μπορούν να ανοίξουν ένα τερματικό, να τρέξουν την εντολή apt update και έπειτα να τρέξουν την εξής απλή εντολή:

apt-get dist upgrade

Η τελευταία εντολή θα αναβαθμίσει ολόκληρο το λειτουργικό σύστημα σας στην πιο πρόσφατη έκδοση του, πράγμα που θέλει κάμποσο χρόνο, οπότε μπορείτε να κάνετε κάτι άλλο ή να απολαύσετε την όλη διαδικασία με μία κούπα καφέ. Ωστόσο καλό είναι να έχετε πάρει backup πριν, διότι ποτέ δεν ξέρεις...