Linux Inside #7: Πάμε στο διάστημα...

Editorial

Φίλε αναγνώστη,

Αφορμή για το σημείωμα αυτού του τεύχους είναι η συζήτηση που είχα λίγο πριν την κυκλοφορία του τεύχους με τον υπεύθυνο σελιδοποίησης της εταιρείας που εκδίδει αυτό το περιοδικό. Συγκεκριμένα, ο φίλτατος αυτός επαγγελματίας, ένας μεσήλικας που η επαφή του με την τεχνολογία εξαντλείται λόγω δουλειάς στα προϊόντα της Apple και της Adobe, μου είπε ότι από όλα τα περιοδικά που βγάζει η εταιρεία στην οποία εργάζεται, το Linux Inside είναι το μόνο του οποίου τα άρθρα τον δυσκολεύουν. «Δεν τα καταλαβαίνω» μου είπε, και αναρωτήθηκε μήπως αυτό συμβαίνει και με άλλους δυνητικούς αναγνώστες που δεν αγοράζουν το περιοδικό ακριβώς γιατί δεν το καταλαβαίνουν.

Ομολογώ ότι αρχικά με προβλημάτισε. Και η αλήθεια είναι ότι όντως το επίπεδο αρκετών άρθρων του περιοδικού είναι τέτοιο που μπορεί να δυσκολεύει τον αρχάριο χρήστη. Ωστόσο, ο λόγος ύπαρξης του περιοδικού που κρατάτε στα χέρια σας δεν είναι μόνο να εισάγει τον χρήστη των Windows ή των Mac στο Linux. Είναι κι αυτό, αλλά σε μικρότερο βαθμό.

Ο στόχος μας, όταν ξεκινήσαμε να στήνουμε αυτό το περιοδικό, ήταν να δώσουμε βήμα στην ελληνική κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού και του λογισμικού ανοικτού κώδικα. Να αναδείξουμε τα έργα και τους ανθρώπους που τα κάνουν πράξη. Να βγάλουμε στο χαρτί λίγη από την μαγεία του να φτιάχνεις κάτι δικό σου και να το διαθέτεις ελεύθερα στον κόσμο. Να εμφυσήσουμε αν γίνεται στους νέους χρήστες το πόσο εύκολο είναι να συνεισφέρεις με τον τρόπο σου σε αυτό που λέγεται κίνημα ελεύθερου λογισμικού: είτε με κώδικα, είτε με artwork, είτε με συγγραφή τεκμηρίωσης, είτε με συμμετοχή στα events είτε απλώς βοηθώντας νεότερους χρήστες. Θέλαμε ένα περιοδικό που περισσότερο θα προτείνει τρόπους και εργαλεία για να φτιάξεις κάτι νέο, παρά να καταναλώσεις κάτι έτοιμο.

Δεν ξέρω αν τα καταφέραμε, αυτό θα το κρίνετε εσείς. Κλείνοντας πάντως τον πρώτο χρόνο ύπαρξης του περιοδικού, γράφω αυτό το κείμενο περισσότερο σαν υπενθύμιση στον εαυτό μου και στους υπόλοιπους συνεργάτες ότι το Linux Inside είναι πρωτίστως ένα project-based εγχείρημα από ερασιτέχνες (με την αυθεντική έννοια), γεμάτο how-tos και labs για να αξιοποιήσεις στο έπακρο τα εργαλεία του ελεύθερου λογισμικού και (γιατί όχι;) να φτιάξεις τα δικά σου και να πας ακόμα ψηλότερα. Γιατί αυτό είναι το νόημα βρε παιδιά και του Linux και του ΕΛ/ΛΑΚ γενικότερα.

Για όλους αυτούς τους λόγους θεωρώ τιμή που σε αυτό το τεύχος φιλοξενούμε ως κεντρικό άρθρο το εγχείρημα του Κώστα Ταματέα για να φτιάξει το δικό του High Altitude Balloon. Χαίρομαι ειλικρινά όταν γνωρίζω τέτοιους ανθρώπους γιατί δικαιώνουν την ύπαρξη του περιοδικού μας και λειτουργούν ως παράδειγμα για εμάς τους υπόλοιπους για να υλοποιήσουμε τα δικά μας έργα και για να έχουμε το μυαλό προσγειωμένο. Ο Κώστας είναι ένας από τους τύπους που, χωρίς να έχει ιδιαίτερη γνώση ηλεκτρονικών, προγραμματισμού, GPS, κλπ, αποφάσισε να σηκώσει το δικό του μπαλόνι με ήλιο σε πολύ μεγάλο υψόμετρο για να κάνει πειράματα, να τραβήξει φωτογραφίες και γενικά να κάνει το κέφι του. Στην πορεία μπήκε στην κοινότητα που ασχολείται με το HAB, γνώρισε ανθρώπους από όλον τον κόσμο που του έδειξαν άπειρα πράγματα και τον βοήθησαν αφιλοκερδώς, ρούφηξε σαν σφουγγάρι ένα σωρό γνώσεις ηλεκτρονικής, προγραμματισμού, μετεωρολογίας, υλικών κλπ και κατέληξε ένα βήμα πριν κάνει την «εκτόξευση» τον Μάρτιο. Και ο τρόπος που γράφει δείχνει έναν άνθρωπο προσγειωμένο, όχι ξερόλα και αγενή, που χαίρεται αυτό που κάνει και είναι έτοιμος να ακολουθήσει το παράδειγμα όσων τον βοήθησαν μεταδίδοντας την γνώση. Μπράβο ρε Κώστα!

Φιλικά,

Δημήτρης Καλαμαράς
 

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

>> ΑΦΙΕΡΩΜΑ

  • High Altitude Ballooning
    Ο Κωνσταντίνος Ταματέας γράφει με πάθος για ένα από τα πιο εκπληκτικά χόμπι, το ιδανικό για να ακονίσεις τις γνώσεις σου στον ανοικτό κώδικα και το hardware και να φτάσεις μέχρι τις παρυφές του διαστήματος!

>> HIGHLIGHTS

  • Boot Process
    Ο Βαγγέλης Μπαλάσκας σε μυεί στα μυστικά της εκκίνησης του Linux από το Α έως το Ω! Αν έχεις απορίες για το πως bootάρει το λινουξάκι σου, εδώ θα βρεις όλες τις απαντήσεις...
  • ΕΛ/ΛΑΚ στην Ιατρική
    Ο Στάθης Ιωσηφίδης γράφεις για διανομές και εφαρμογές που «λύνουν» τα χέρια των γιατρών...
  • Arduino
    O Βασίλης Γεωργιτζίκης σου μαθαίνει να ανοίγεις και να κλείνεις τα φώτα του σπιτιού ή του γραφείου μέσω... web!

>> LINUX LABS

  • Μουσική: LMMS
    Ο Κώστας Τσακάλογλου παρουσιάζει ένα από τα καλύτερα προγράμματα για σύνθεση μουσικής, το Linux Multimedia Studio.
  • Dolphin Addons
    Ο Κώστας Κουδάρας αποκαλύπτει τις απίστευτες δυνατότητες του διαχειριστή αρχείων Dolphin...
  • PyMol
    Ο Κώστας Μπουκουβάλας σου δείχνει πως να δουλέψει με το PyMol, μια από τις εφαρμογές που κάνουν εύκολη τη ζωή όσων ασχολούνται ερευνητική ή επαγγελματικά με τη Χημεία.
  • Debian
    Ο Κλέαρχος-Άγγελος Γκούντρας δείχνει βήμα προς βήμα πως να στήσεις το Debian και να το φέρεις στα μέτρα σου.
  • VPN Tunneling
    Ο Χριστόδουλος Λαμπρινός σε μαθαίνει να στήνεις το δικό σου OpenVPN server για να συνδέεσαι με ασφάλεια στο εταιρικό ή οικιακό δίκτυο σου από παντού.
  • Vim Tricks
    Ο Γιώργος Καργιωτάκης κάνει μια βουτιά στα μυστικά του Vim για να μάθεις να γράφεις κώδικα ή κείμενα με ταχύτητα σε περιβάλλον κονσόλας.
  • SQLite ΙΙ
    Ο Σταύρος Τεμερτζίδης ολοκληρώνει τη μίνι εισαγωγή στις embedded βάσεις δεδομένων με έναν πλήρη οδηγό για τις εντολές SQL..
  • Eclipse+PTP
    Ο Κωνσταντίνος Δελησταύρου συνεχίζει να γράφει για τον παράλληλο προγραμματισμό. Αν σου άρεσε το αφιέρωμα του τεύχους 6, τότε εδώ θα βρεις την ιδανική συνέχεια του...
  • Java EE
    Ο Άγγελος Νακούλας φτιάχνει εφαρμογές Java που εκτελούνται σε application server και τρέχουν μέσα από browser με το δικό τους JSF γραφικό περιβάλλον.
  • AsteriskNow!
    Ο Σταύρος Σαλβαρτζιάν σε μαθαίνει πως να στήσεις το δικό σου πειραματικό αλλά πλήρες τηλεφωνικό κέντρο, με τη διανομή AsteriskNow για να μπεις στον κόσμο του VοIP.

>> ΔΟΚΙΜΕΣ

  • Διανομές
    Ο Διονύσης Συρμαλής δοκιμάζει και παρουσιάζει αναλυτικά τα Linux Mint 12, PCBSD 9, Vector 7.0 Standard Gold, CrunchBang 10,  Ultimate 3.0 - Ultamint 
  • Εφαρμογές
    Ο Βαγγέλης Πετσιάς γράφει για τα: BaShare, LiveUSBInstall, KazamScreencaster, Pooka, WebPrototype, FFMulti Converter
  • Hardware
    Ο Δημοσθένης Κόπτσης παρουσιάζει συσκευές συμβατές με Linux.
  • Linux Gaming
    Ο Δημοσθένης Κοπτσής έπαιξε μέχρι τελικής πτώσης και παρουσιάζει με υπερηφάνεια τα Gish, Triptych, CrayonPhysics Deluxe, And Yet It Moves ...

>> ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

  • Hackerspace
    Το Hackerspace Αθήνας ξεκινά τη δική του μόνιμη στήλη όπου θα σας παρουσιάζει τα τεκταινόμενα το τελευταίο δίμηνο για να μην σας ξεφεύγει τίποτα!
  • TheHackerSpace
    Συνέντευξη με τα παιδιά του Hackerspace Θεσσαλονίκης, που έστησαν ένα τριόροφο κτίριο αποκλειστικά για hackers.

>> ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΞΙΕΣ...ΟΙ ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ LINUX INSIDE

  • Ειδήσεις
    Τα σημαντικότερα γεγονότα του τελευταίου διμήνου με το πενάκι του Λευτέρη Κοσμά.
  • Το “μάτι” του πιγκουίνου
    Κριτικός σχολιασμός των ειδήσεων και παραλειπόμενα, η τακτική μας δόση από τον Θοδωρή Λύτρα
  • OWASP Updates
    Ο Κωνσταντίνος Παπαπαναγιώτου γράφει για την ασφάλεια των εφαρμογών.
  • Academia
    Ο Βασίλης Βλάχος γράφει για το τι δεν χρειάζεται το Linux. Τους αγενείς ξερόλες...
  • Linuxάκιας Junior
    Ο Χρήστoς Κοτζαμπάσης γράφει για τους νεαρότερους φίλους του Linux και μόνο!
  • Web applications
    H Ελένη Καζάνη παρουσιάζει sites που αξίζει να επισκεφθούμε.
  • Linux Market
    Ο υποφαινόμενος προτείνει προϊόντα από τον κόσμο του Linux ...
Περιεχόμενα DVD

Linux Mint 12 “Lisa”

Η Lisa βασίζεται στο Ubuntu 11.10 και φέρνει φρέσκο λογισμικό: Linux 3.x, LibreOffice 3.4 και Firefox 8, ενώ περιλαμβάνει και codecs, flash κλπ. Η διαδικασία εγκατάστασης είναι όπως πάντα εύκολη και, μετά, η προσθήκη πακέτων γίνεται με μερικά κλικ από το ξεχωριστό κέντρο λογισμικού του Mint. Καινοτομία είναι τα Mint Gnome Shell Extensions (MGSE) που επιτρέπουν να φέρετε το Mint στα μέτρα σας, ενώ αξιοσημείωτη είναι η λειτουργία σε «κλασικό Gnome» μέσω του Mate.

openSUSE 12.1

Το openSUSE είναι μία από τις τελευταίες μεγάλες διανομές που εξακολουθούν να ποντάρουν περισσότερο στο KDE από ότι στο GNOME. H νέα έκδοση με το KDE 4.7 είναι το αποτέλεσμα οκτώ μηνών σκληρής δουλειάς και προσφέρει πυρήνα Linux 3.x, LibreOffice 3.4.2, και Firefox 9. Το εργαλείο ενημέρωσης έχει αντικατασταθεί από το εύχρηστο Apper ενώ οι χρήστες του Btrfs θα ευχαριστηθούν από το Snapper, το νέο εργαλείο για αξιοποίηση των snapshots που υποστηρίζει ο διάδοχος του Ext4.

Fedora 16

Το νέο Fedora με κωδική ονομασία Verne περιλαμβάνει όπως πάντα ότι πιο σύγχρονο και καινοτόμο έχει να επιδείξει το ελεύθερο λογισμικό. Εδώ δεν θα βρείτε προεγκατεστημένους codecs ή κλειστό λογισμικό, αλλά ωραίο artwork, καλύτερη υποστήριξη για cloud computing, GNOME 3.2 και αρκετές αλλαγές στο παρασκήνιο όπως GRUB 2, αφαίρεση του HAL και αναβαθμίσεις στα εργαλεία για virtualisation.

Vector Linux 7

Το VectorLinux δεν βγάζει συχνά νέες εκδόσεις. Το 7.0 κυκλοφόρησε δύο χρόνια μετά την προηγούμενη έκδοση, ωστόσο είναι μια μικρή διανομή (1000 πακέτα περίπου στα αποθετήρια) που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ταχύτητα απόκρισης, αφού βασίζεται στην απλότητα του Slackware, ενώ παράλληλα προσφέρει ομορφιά στην επιφάνεια εργασίας. Βασίζεται σε πυρήνα 3.0, το περιβάλλον είναι ένα αρκετά αλλαγμένο Xfce 4.8, ενώ θα βρείτε Firefox 8.0, LibreOffice και όλα τα γνωστά πακέτα.

Σχόλια

Διαβάζω από το 1ο τεύχος. Πριν διάβαζα το linuxformat το ελληνικό. Ασχολούμαι ερασιτεχνικά με το linux.

Πήρε ένα τεύχος στα χέρια του ο πεθερός μου (συνταξιούχος ηλεκτρονικός, παλεύει τα πάντα πλην computers). Μου είπε ότι κατάλαβε ελάχιστα. Επίσης μου είπε ότι ότι διάβασε του φάνηκε ενδιαφέρον.

Προφανώς το linux inside δεν είναι mainstream περιοδικό. Αλλά για ανθρώπους που είναι με το πόδι στην πόρτα, με το ένα πόδι μέσα ή σχεδόν ολόκληροι μέσα στον κόσμο του linux, της OSS φιλοσοφίας, αποτελεί διμηνιαίο τονωτικό του ενδιαφέροντος. Και προς αυτήν την κατεύθυνση πάντα βρίσκω πολλά ενδιαφέροντα πράγματα να διαβάσω κι από κει και πέρα να τα ψάξω και περισσότερο.

Οπως τα βλέπω εγώ τα πράγματα: το linux είναι ένα λειτουργικό συμμετοχής στη δημιουργία του και συμμετοχής στη χρήση του (σε μεγάλο βαθμό, όσο κι αν οι desktop editions προσπαθούν να δώσουν ένα πιο εύκολο user experience). Οι μεγάλες εταιρίες hardware δε θέλουν να συνεργαστούν ακόμη, τι να κάνουμε. Ο linuxας (!!!) φαντάζει λίγο πιο Indiana Jones ανάμεσα στους χρήστες που ξέρουν browser, word, torrent και printer και δεν πρόκειται εύκολα να μπουν σε ένα forum για να δουν πως με 1 εντολή θα ξεπεράσουν το πρόβλημα που τους εμποδίζει να έχουν ένα super fast λειτουργικό, που διαθέτει τους πόρους του συστήματος για τα προγράμματα και όχι για την πάρτη του.

Καλά κάνει το Linux Format και τραβάει το δρόμο του. Δε χρειάζεται όπως λές Δημήτρη να φέρει νέο κόσμο στο Linux. Για μένα, αφενός χρειάζεται να κρατήσει τον κόσμο που έχει αφετέρου να του δώσει κίνητρα να δημιουργήσει. Μέσα από αυτή τη δημιουργία θα έρθει και η μεγαλύτερη ενασχόληση/συμμετοχή και από τα projects θα προκύψει η καλύτερη διαφήμιση.

Το linux δεν χρειάζεται να γίνει windows. Χρειάζεται να δείξει απλά μαθηματικά ειδικά στον καιρό που ζούμε. Να δείξει ότι με ένα laptop 7ετιας(150E) και με μια lxde ή xfce διανομή ο οποιοσδήποτε μπορεί να έχει web surfing, email και torrent δυνατότητες (κι όχι πχ. 800 ευρώ για ένα windows 7 superbloated σερνόμενο laptop για να κάνει ακριβώς τα ίδια τελικά).

Δεν ξέρω αν έχουν σχέση όλα, είχα έμπνευση. Εύχομαι χρόνια πολλά στο linux inside και σε όλον τον κόσμο γύρω και μέσα σε αυτό.

Φιλικά,
Travis

"ο φίλτατος αυτός επαγγελματίας, ένας μεσήλικας που η επαφή του με την τεχνολογία εξαντλείται λόγω δουλειάς στα προϊόντα της Apple και της Adobe, μου είπε ότι από όλα τα περιοδικά που βγάζει η εταιρεία στην οποία εργάζεται, το Linux Inside είναι το μόνο του οποίου τα άρθρα τον δυσκολεύουν. «Δεν τα καταλαβαίνω»
μου είπε, και αναρωτήθηκε μήπως αυτό συμβαίνει και με άλλους δυνητικούς
αναγνώστες που δεν αγοράζουν το περιοδικό ακριβώς γιατί δεν το
καταλαβαίνουν."

Είναι λογικό να μην τα καταλαβαίνει και δεν το λέω ειρωνικά. Ακριβώς αυτό ήθελε και ο Steve Jobs και η Microsoft. Να μην καταλαβαίνουν οι χρήστες ούτε το λογισμικό, ούτε το Hardware, ούτε να μπορούν να επέμβουν. Αυτή τη νοοτροπία καλλιέργησαν. Να παίρνεις κάτι και όχι απλώς να μην καταλαβαίνεις πως λειτουργεί αλλά να μην μπορείς ακόμα και αν έχεις την όρεξη.
Να αναφέρω και ένα παράδειγμα; Κάποτε η Microsoft ισχυρίστηκε πως η αφαίρεση του Explorer είναι αδύνατη, αφού είναι αναπόσπαστο μέρος του λειτουργικού. Αυτή ήταν και η δικαιολογία της παρόλο που η μονοπωλιακή πρακτική ήταν εμφανέστατη και ήθελε οι χρήστες να μη χρησιμοποιούν άλλο browser.
Τελικά κάποιοι χρήστες τον αφαίρεσαν και διέψευσαν στο δικαστήριο τη Microsoft. Στην επόμενη έκδοση τα Windows έγιναν ακόμα πιο κλειστά και ήταν αδύνατη η αφαίρεση του...

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι διαφωνώ κάθετα με την λογική των windows αλλά και του mac os x, όσο κι αν είναι βολικά στους επαγγελματίες...
Γι' αυτό και σε ότι υπολογιστή έχω τρέχει linux (και θα δοκίμαζα ευχαρίστως και bsd εκδοχές...)...

Δεν θέλω όμως το linuxάκι μου να γίνει και αυτό ακαταλαβίστικο, όπως τα άλλα os...

Μου αρέσει που είναι από "εμάς" για "εμάς"...
Αυτούς που το έφτιαξαν, που ενδιαφέρθηκαν να το γνωρίσουν, να μάθουν να το χρησιμοποιούν, καθώς και τις δυνατότητές του...

Νομίζω ότι πάντα θα πρέπει να υπάρχει στο (όχι και πολύ) πίσω μέρος του μυαλού μας ενδιαφέρον για το νέο χρήστη, χωρίς ίχνη ελιτισμού...

Σήμερα διάβασα με την ησυχία μου το άρθρο για το High Altitude Balloοning. Να δώσω και εγώ συγχαρητήρια με τη σειρά μου. Να δείτε που δεν είναι και πολύ μακριά η εποχή του ατομικού ή κάπως κοινοτικού-ομαδικού δορυφόρου, αλλά απο ιδιώτες. 
Αναρωτιέμαι αν απογειωθεί ένα τέτοιο μπαλόνι απο την Ελλάδα μέχρι που μπορεί να φτάσει στην προσγείωση του.

Το επόμενο τεύχος λογικά θα βγει τέλη Φλεβάρη-αρχές Μάρτη.

Μόλις εχθές κατάφερα να διαβάσω το άρθρο για το High Altitude Balloning. Να συγχαρώ και εγώ με τη σειρά μου το δημιουργό.
Αναρωτιέμαι που μπορεί να φτάσει ένα τέτοιο μπαλόνι αν απογειωθεί απο την Ελλάδα. Τι κάνεις ας πούμε αν σου προσγειωθεί στα βουνά του Κουρδιστάν ή στο Ιράκ; Δεν θα σε βλέπουν όλοι με καχυποψία σε τέτοια μέρη; Επίσης, πόση ώρα να μένει στη στρατόσφαιρα πριν διαλυθεί;
Πλάκα είχε και αυτό με τα lego!
Πάντως έστω και ένας να επηρρεαστεί απο το άρθρο και να ξεκινήσει τις δικές του κατασκευές  θα είναι τεράστια επιτυχία.

Παιδιά ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Ότι και να πω είναι λίγο για το περιοδικό.

dsyrmalis: Ένα μετεωρολογικό μπαλόνι μπορεί να μεταπηδήσει σε άλλη ήπειρο αν το στείλεις σε ένα συγκεκριμένο ύψομετρο σε πολύ συγκεκριμένα σήμεια όπου κυκλοφορούν μόνιμα τεράστια ρεύματα αέρος τα λεγόμενα jetstreams. Πριν λίγες εβδομάδες πραγματοποιήθηκε ένα τέτοιο εγχείρημα από Καλιφόρνια. Το μπαλόνι πέρασε στο jetstream και έπεσε κάπου στις ακτές τις Αλγερίας και το χάσανε. Αυτές οι αποστολές είναι άλλου είδους και έχουν άλλο σκοπό. Τα δικά μας δε μπαίνουν σε jetstreams αλλά και πάλι εξαρτώντε από τους ανέμους. Για να μην φύγει το μπαλόνι πολύ μακριά όλοι το πετάμε σε μέρες με 0 έως 2 μποφορ. 
Χθές μόλις, έτρεξα ένα προγνωστικό (αυτό που αναφέρω στο άρθρο) και δες αποτέλεσμα: http://tinyurl.com/7ybs2gb. Μια τέτοια μέρα έιναι ιδανική και αν είχα τελειωμένο το project ίσως μεθαύριο να το είχα πετάξει :) Εν πάσει περιπτώση εάν φύγει σε άλλα σύνορα το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να μιλήσεις με την πρεσβεία..
 Στη στρατόσφαιρα δε μπορείς να υπολογίσεις ακρίβως πόση ώρα θα κάνει για να σκάσει. Γενικά μία αποστολή δε κράτησε ποτέ πάνω από 2-3 ώρες. Είναι περίπου μία ώρα για να ανέβει άλλο τόσο για να κατέβει και λίγο που θα αιωρείται επάνω μέχρι να σκίστει το μπαλόνι από το ήλιο. 
Πάντως αν υπάρχουν απορίες καλό είναι να μπείτε στο fanpage και να ρωτάτε εκεί ώστε να τα γράφω για να μαθένουν όλοι :) 

Κώστας. 

Θα κυκλοφορήσει, εν ευθέτω χρόνο.

Ο υποφαινόμενος αντιμετωπίζει ένα σοβαρό οικογενειακό πρόβλημα και όλα έχουν πάει αρκετά κλικ πίσω. Αυτά έχει η ζωή. :(

Καλησπέρα. Το τεύχος 8 θα κυκλοφορήσει την Τετάρτη 25 Απριλίου.